Tính giá thành sản phẩm bằng Báo cáo sản xuất: Nguyên lý và Bài tập kèm đáp án

Tiếp theo bài Tính giá thành theo phương pháp hệ số, trong bài này chúng ta sẽ tìm hiểu về dạng thứ 4 của Bài tập Tính giá thành sản phẩm: Tính giá thành theo phương pháp lập báo cáo sản xuất.

Phần 1. Nguyên tắc chung tính giá thành theo phương pháp Lập báo cáo sản xuất

1. Tính giá thành theo Báo cáo sản xuất là gì?

Hiểu đơn giản thì với phương pháp này, chúng ta sẽ lập một cái Báo cáo sản xuất để tính giá thành. Bao gồm toàn bộ thông tin liên quan đến tình hình sản xuất của công ty như: số lượng sản phẩm/chi phí dở dang cuối kỳ, thực hiện trong kỳ, sản phẩm hỏng…

Điều này có nghĩa là 4 bước trong quy trình tính giá thành chúng ta đã tìm hiểu lúc trước bây giờ sẽ được gộp tất cả trong cái Báo cáo sản xuất này.

Các thông tin này được nhóm theo 3 phần trên Báo cáo sản xuất :

Phần A. Sản phẩm & Khối lượng sản phẩm tương đương

Tại bước này chúng ta sẽ liệt kê số lượng sản phẩm trong quá trình sản xuất: Sản phẩm dở dang đầu kỳ; Sản phẩm hoàn thành trong kỳ; Sản phẩm dở dang cuối kỳ; Sản phẩm hỏng…

Sau đó chúng ta sẽ quy đổi số lượng sản phẩm này sang “Khối lượng sản phẩm tương đương”. Việc quy đổi này dựa trên % mức độ hoàn thành của sản phẩm. Sản phẩm đã hoàn thành 100% thì sẽ = 1 sản phẩm tương đương. Sản phẩm hoàn thành 60% thì = 0.6 sản phẩm tương đương. Bạn nào chưa rõ khái niệm này thì tham khảo lại bài Quy trình tính giá thành sản phẩm

Phần B. Tổng hợp chi phí sản xuất & chi phí đơn vị

Tại bước này chúng ta sẽ tập hợp chi phí liên quan đến quá trình sản xuất. Mục đích là chúng ta phải bóc tách được các chi phí không được tính vào giá thành sản xuất nhé. Ví dụ: chi phí NVL ngoài định mức; chi phí NCTT và SXC phát sinh do hoạt động dưới công suất bình thường; chi phí liên quan sản phẩm hỏng

Cách làm thì các bạn tham khảo Bước 1 trong Quy trình tính giá thành sản phẩm

Phần C. Phân bổ chi phí cho các sản phẩm đầu ra

Phần này lại gồm 2 nội dung nhỏ:

• Tập hợp chi phí đầu vào: Đơn giản là tập hợp toàn bộ chi phí sản xuất đầu vào
• Phân bổ chi phí đầu ra: Phân chia chi phí sản xuất đầu vào cho các sản phẩm đầu ra: Sản phẩm hoàn thành; sản phẩm hỏng; sản phẩm dở dang cuối kỳ

2. 2 dạng Báo cáo sản xuất

Trong đề thi CPA môn kế toán, có 2 dạng báo cáo sản xuất trong bài tập tính giá thành sản phẩm:

• Báo cáo sản xuất theo “phương pháp bình quân”
• Báo cáo sản xuất theo “phương pháp nhập trước – xuất trước”

Vậy 2 dạng báo cáo này khác nhau như nào?

Các bạn lưu ý đây chính là điểm dễ gây nhầm lẫn nhất cho mọi người khi gặp dạng bài này.

• Phương pháp nhập trước – xuất trước: dựa trên nguyên lý là sản phẩm sản xuất trước thì hoàn thành trước. Kỳ này sẽ hoàn thiện các sản phẩm dở dang kỳ trước. Do vậy, sẽ phải tách biệt giữa sản phẩm dở dang đầu kỳ hoàn thành trong kỳ và sản phẩm bắt đầu sản xuất và hoàn thành trong kỳ.
• Phương pháp bình quân: dựa trên nguyên lý tính bình quân cả chi phí và khối lượng cho tất cả các sản phẩm được sản xuất trong kỳ. Nghĩa là không phân biệt sản phẩm này là dở dang đầu kỳ hay bắt đầu sản xuất trong kỳ.

Cụ thể ảnh hưởng của sự khác biệt trong nguyên lý được thể hiện trong bảng sau:

Lưu ý:

Các bạn lưu ý: Chi phí dở dang cuối kỳ như chúng ta đã biết là được xác định theo 2 phương pháp:

• Chi phí Nguyên vật liệu trực tiếp
• % Mức độ hoàn thành hay bình quân

Như vậy ta sẽ có 4 tình huống liên quan đến tính giá thành bằng Báo cáo sản xuất:

• Lập BCSX theo phương pháp bình quân khi CPDD cuối kỳ xác định theo phương pháp Chi phí NVL trực tiếp
• Lập BCSX theo phương pháp bình quân khi CPDD cuối kỳ xác định theo phương pháp % Mức độ hoàn thành
• Lập BCSX theo phương pháp NT-XT khi CPDD cuối kỳ xác định theo phương pháp Chi phí NVL trực tiếp
• Lập BCSX theo phương pháp NT-XT khi CPDD cuối kỳ xác định theo phương pháp % Mức độ hoàn thành

Trong đề bài thi thường sẽ yêu cầu cụ thể dạng báo cáo chúng ta cần lập. Để hiểu chi tiết chúng ta cùng xem các ví dụ về bài tập tính giá thành sản phẩm bằng cách lập Báo cáo sản xuất dưới đây.

Phần 2. Bài tập tính giá thành sản phẩm – Lập BCSX theo “Phương pháp bình quân”

Bài 1. Đề thi CPA 2011 – Đề Chẵn

Doanh nghiệp H có quy trình công nghệ kép kín sản xuất sản phẩm A, trong tháng 12/N có các tài liệu sau: (Đơn vị tính: triệu đồng). Chi phí SX theo tính khoản mục như sau:

Kết quả sản xuất trong tháng hoàn thành nhập kho 1.000 sản phẩm. Cuối tháng còn 150 sản phẩm dở dang mức độ chế biến là 60%. Ngoài ra, có 20 sản phẩm hỏng ngoài định với mức độ chế biến 50%.

Yêu cầu: Lập báo cáo sản xuất theo phương pháp bình quân. Biết rằng chi phí nguyên vật liệu phát sinh 1 lần đầu quy trình sản xuất. Chi phí nhân công và sản xuất chung phát sinh dần dần theo quy trình sản xuất.

Bài giải:

Đề bài không chỉ rõ cần tính chi phí dở dang theo phương pháp Chi phí NVLTT hay % mức độ hoàn thành. Tuy nhiên ta thấy tình huống cung cấp thông tin về mức độ chế biến của sản phẩm. Do vậy ta hiểu là chi phí dở dang cuối kỳ được xác định theo % mức độ hoàn thành

Ngoài ra, chi phí NVL được bỏ 1 lần từ đầu quá trình sản xuất nên % hoàn thành của chi phí NVL là 100%.

Lập báo cáo sản xuất theo phương pháp bình quân

Trong đó:

(2) = số lượng sản phẩm dở dang * % Hoàn thành (với chi phí NVLTT: bỏ luôn từ đầu kỳ nên mức độ hoàn thành là 100%; chi phí NCTT và SXC có mức độ hoàn thành là 60%)

(3) = số lượng sản phẩm hỏng * tỷ lệ hoàn thành (với chi phí NVLTT: bỏ luôn từ đầu kỳ nên mức độ hoàn thành là 100%; chi phí NCTT và SXC có mức độ hoàn thành là 50%)

Nhìn vào bảng trên ta sẽ thấy tổng giá thành của sản phẩm trong kỳ được tính ra là 4,130,000.

Bài 2. Đề thi CPA 2023 – Đề Chẵn

Công ty Hoa Sen sản xuất sản phẩm A. Trong tháng 10 năm N có các tài liệu sau:

1. Đầu tháng có 600 sản phẩm dở dang. Mức độ chế biến hoàn thành 60%

2. Chi phí dở dang đầu tháng và chi phí phát sinh trong tháng như sau: Đơn vị tính: 1.000 đồng

3. Trong tháng hoàn thành nhập kho 3.200 sản phẩm A. Cuối tháng còn lại 800 sản phẩm dở dang với mức độ chế biến hoàn thành 60%.

4. Các thông tin khác:

– Chi phí NVLTT bỏ ngay toàn bộ một lần từ đầu quy trình công nghệ.

– Chi phí nhân công trực tiếp và chi phí SXC bỏ dần theo mức độ chế biến.

Yêu cầu:

1. Xác định khối lượng tương đương từng khoản mục theo phương pháp nhập trước xuất trước.

(*) 600 SP Dở dang đầu kỳ có 100% CP NVL và mức độ chế biến hoàn thành (NCTT & SXC) là 60%. Nghĩa là, trong kỳ sẽ phải sản xuất để bổ sung thêm 0% CP NVLTT và 40% NCTT và SXC cho các sản phẩm này.

(**) SP hoàn thành trong kỳ là 3.200, trong đó sản phẩm DDDK và hoàn thành trong kỳ là 600. Như vậy, số lượng sản phẩm sản xuất trong kỳ và hoàn thành trong kỳ là 2.600

2. Tính toán, lập báo cáo sản xuất theo phương pháp bình quân

Bài 3. Đề thi CPA 2023 – Đề Lẻ

Công ty LTN sản xuất một loại sản phẩm. Chi phí NVL, chi phí NCTT và chi phí SXC phát sinh đồng thời khi tiến hành sản xuất. Tài liệu chi phí sản xuất và số lượng sản phẩm như sau:

a) Số lượng sản phẩm:

– Sản lượng sản phẩm dở dang đầu kỳ: 300 sản phẩm (Tỷ lệ hoàn thành: 70% chi phí nguyên vật liệu, 30% chi phí NCTT & SXC).

– Số lượng sản phẩm sản xuất trong kỳ: 3.000 sản phẩm

– Sản lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ: 500 sản phẩm (Tỷ lệ hoàn thành: 80% nguyên liệu, 30% về NCTT & SXC)

b) Tình hình chi phí đầu kỳ cuối kỳ được tập hợp như sau:

Yêu cầu: Lập báo cáo sản xuất theo phương pháp bình quân cả kỳ

Bài giải:

Đề bài không chỉ rõ cần tính chi phí dở dang theo phương pháp Chi phí NVLTT hay % mức độ hoàn thành. Tuy nhiên ta thấy tình huống cung cấp thông tin về mức độ chế biến hoàn thành (mức độ ăn chi phí) của sản phẩm. Do vậy ta hiểu là chi phí dở dang cuối kỳ được xác định theo % mức độ hoàn thành.

Lưu ý đề lẻ khác đề chẵn bên trên vì chi phí NVL và chi phí NCTT & SXC phát sinh dần trong sản xuất nhưng có mức độ hoàn thành khác nhau.

(*) SP hoàn thành trong kỳ = Sản phẩm DDĐK + Sản phẩm sản xuất trong kỳ – Sản phẩm DDCK = 300 + 3.000 – 500 = 2.800 sản phẩm

Phần 3. Bài tập tính giá thành sản phẩm – Lập BCSX theo “Phương pháp Nhập trước – Xuất trước”

Bài 1. Đề thi CPA 2018 – Đề Lẻ

Công ty HC sản xuất sản phẩm X. Tháng 10 năm N, có tài liệu như sau:

• Số lượng sản phẩm dở dang đầu kỳ 100 sản phẩm. Tỷ lệ hoàn thành xét theo chi phí NVL là 60%, xét theo CPNCCTT là 70%, xét theo SXC là 50%.
• Thông tin về chi phí SX theo từng khoản mục chi phí (Đvt: 1.000đ)

Kết quả sản xuất trong tháng hoàn thành 500 sản phẩm, kiểm nghiệm nhập kho 480 sản phẩm và hỏng 20 sản phẩm không sửa chữa được.

Cuối tháng còn 100 sản phẩm dở dang. Mực độ chế biến hoàn thành về CPNVL là 60%, Chi phí NCCTT và chi phí SXC là 40%.

DN không thu hồi được phế liệu từ sản phẩm hỏng nên toàn bộ thiệt hại về sản phẩm hỏng ngoài định mức được công nhân sản xuất bồi thường(trừ vào lương). Sản phẩm hỏng là sản phẩm mới sản xuất trong kỳ.

Yêu cầu:

• Xác định khối lượng tương đương sản phẩm X theo phương pháp bình quân?
• Lập Báo cáo sản xuất sản phẩm X theo phương pháp nhập trước xuất trước?

Phân tích đề bài

(1) Yêu cầu Lập báo cáo sản xuất theo phương pháp NT-XT. Trong tình huống của chúng ta: 500 sản phẩm hoàn thành trong kỳ (480 sản phẩm đạt tiêu chuẩn & 20 sản phẩm hỏng) sẽ bao gồm: 80 sản phẩm dở dang đầu kỳ và hoàn thành trong kỳ & 420 sản phẩm bắt đầu sản xuất trong kỳ và hoàn thành trong kỳ. 20 sản phẩm hỏng theo đề bài là thuộc sản phẩm sản xuất trong kỳ. Như vậy, chỉ còn 400 sản phẩm bắt đầu sản xuất trong kỳ & hoàn thành nhập kho trong kỳ.

(2) Đề bài không chỉ rõ cần tính chi phí dở dang theo phương pháp Chi phí NVLTT hay % mức độ hoàn thành. Tuy nhiên ta thấy tình huống cung cấp thông tin về mức độ hoàn thành của sản phẩm. Do vậy ta hiểu là chi phí dở dang được xác định theo % mức độ hoàn thành

(3) Các chi phí trong kỳ sản xuất (bao gồm chi phí dở dang đầu kỳ & chi phí phát sinh thêm trong kỳ) sẽ phải phân bổ cho:

• Các sản phẩm dở dang đầu kỳ & hoàn thành trong kỳ
• Các sản phẩm sản xuất trong kỳ & hoàn thành nhập kho trong kỳ
• Các sản phẩm sản xuất trong kỳ & bị hỏng ngoài định mức
• Các sản phẩm sản xuất trong kỳ & dở dang cuối kỳ

Lập báo cáo sản xuất theo phương pháp NTXT

Bài 2. Đề thi CPA 2018 – Đề Chẵn

Công ty HC sản xuất sản phẩm X. Tháng 10 năm N, có tài liệu như sau:

Số lượng sản phẩm dở dang đầu kỳ là 100 sản phẩm. Tỷ lệ hoàn thành xét theo chi phí NVL là 60%, xét theo CPNCCT và chi phí SX là 40%.

Thông tin về chi phí SX theo từng khoản mục chi phí (Đvt: 1.000đ)

Kết quả sản xuất trong tháng 10 đạt 600 sản phẩm, kiểm nghiệm nhập kho 570 sản phẩm với 30 sản phẩm không đạt chất lượng.

Cuối tháng còn 150 sản phẩm dở dang, mức độ chế biến hoàn thành về CPNVLTT là 80%, về chi phí chế biến là 60%;

50 sản phẩm hỏng có mức độ chế biến hoàn thành về CPNVLTT là 80% và về chi phí chế biến 60%. Công ty không thu hồi được phế liệu sản phẩm hỏng nên toàn bộ thiệt hại về sản phẩm hỏng ngoài định mức được công nhân sản xuất bổ thường (Trừ vào lương). Sản phẩm hỏng là sản phẩm mới sản xuất trong kỳ.

CPNVLTT phát sinh trong kỳ vượt mức bình thường 10%. Trong chi phí SXC, có chi phí SXC cố định 1.000.000, còn công suất hoạt động thực tế của máy móc thiết bị sản xuất bằng 80% công suất bình thường.

Yêu cầu: Lập báo cáo sản xuất sản phẩm X theo phương pháp nhập trước – xuất trước?

Bài giải

(1) Đề bài yêu cầu Lập báo cáo sản xuất theo phương pháp Nhập trước – Xuất trước.

600 sản phẩm hoàn thành trong kỳ (570 sản phẩm đạt tiêu chuẩn & 30 sản phẩm hỏng) sẽ bao gồm: 100 sản phẩm dở dang đầu kỳ và hoàn thành trong kỳ và 500 sản phẩm bắt đầu sản xuất trong kỳ và hoàn thành trong kỳ. 30 sản phẩm hỏng theo đề bài là thuộc sản phẩm sản xuất trong kỳ.

Như vậy, chỉ còn 470 sản phẩm bắt đầu sản xuất trong kỳ & hoàn thành nhập kho trong kỳ.

(2) Sản phẩm dở dang chưa hoàn thành cần được quy đổi tương đương sang thành phẩm theo tỷ lệ mức độ hoàn thành.

(3) Lưu ý về các thông tin khác:

• Sản phẩm hỏng ngoài định mức: không được tính vào chi phí phân bổ tính giá thành sản phẩm nên cần được tách riêng
• Chi phí NVL vượt định mức: phải loại ra khỏi chi phí sản xuất tính vào giá thành sản phẩm
• Chi phí SXC cố định phát sinh do hoạt động dưới công suất bình thường: phải loại ra khỏi chi phí sản xuất tính vào giá thành sản phẩm.

Bước 2. Lập báo cáo sản xuất theo phương pháp NTXT

Bài 3. Đề thi CPA 2020 – Đề Lẻ

Tại doanh nghiệp Hoàng Anh, sản xuất sản phẩm A, trong tháng 10/2020 có tài liệu sau: (Đơn vị tính: 1.000đ). Chi phí sản xuất dở dang đầu tháng và phát sinh trong tháng:

Kết quả sản xuất trong tháng:

• Hoàn thành 600 sản phẩm A
• Khối lượng sản phẩm dở dang đầu tháng và cuối tháng 10/2020: Đầu tháng có 150 SPDD, mức độ chế biến hoàn thành 40%. Cuối tháng có 100 DPDD, mức độ chế biến hoàn thành 60%

Các thông tin khác:

• Chi phí NVL trực tiếp bỏ ngay một lần từ đầu quy trình công nghệ
• Chi phí nhân công trực tiếp và chi phí SXC bỏ dần theo mức độ chế biến.

Yêu cầu:
a. Xác định khối lượng tương đương cho từng khoản mục theo phương pháp bình quân
b. Tính toán, lập báo cáo sản xuất theo phương pháp Nhập trước – Xuất trước

Bài giải

Lưu ý:

Đề bài không chỉ rõ cần tính chi phí dở dang theo phương pháp Chi phí NVLTT hay % mức độ hoàn thành. Tuy nhiên ta thấy tình huống cung cấp thông tin về mức độ chế biến hoàn thành của sản phẩm. Do vậy ta hiểu là chi phí dở dang cuối kỳ được xác định theo % mức độ hoàn thành.

Tình huống này khá đơn giản vì cũng không phát sinh sản phẩm hỏng hay chi phí vượt định mức gì. Điểm khó khăn chỉ là chúng ta thường hay bị nhầm lẫn giữa báo cáo sản xuất theo phương pháp bình quân và NT-XT thôi.

YC1. Xác định Qtđ từng khoản mục theo phương pháp bình quân

YC2. Lập BCSX theo phương pháp NT-XT

(*) 150 SP Dở dang đầu kỳ có 100% CP NVL và mức độ chế biến hoàn thành (NCTT & SXC) là 40%. Nghĩa là, trong kỳ sẽ phải sản xuất để bổ sung thêm 0% CP NVLTT và 60% NCTT và SXC cho các sản phẩm này.

(**) SP hoàn thành trong kỳ là 600, trong đó sản phẩm DDDK và hoàn thành trong kỳ là 150. Như vậy, số lượng sản phẩm sản xuất trong kỳ và hoàn thành trong kỳ là 450.

(***) SPDD đầu kỳ đã hoàn thành trong kỳ sẽ gồm 2 bộ phận chi phí: 1 phần là chi phí SXDD tồn đầu kỳ (đề bài) và 1 phần là CPSX trong kỳ phát sinh thêm để hoàn thành SP (Chi phí đơn vị * Qtđ đầu kỳ)