ACCA F9: CHỦ ĐỀ “INVESTMENT APPRAISAL” – PHẦN 1 (VIDEO UPDATED)

Bài 4/11 của Series hướng dẫn tự học ACCA F9 Financial Management: “Investment Appraisal” (Phần 1)

Investment Appraisal hay Đánh giá dự án đầu tư (Part D trong sách BPP study text) là một phần vô cùng quan trọng của môn F9 Financial Management. Phần này giải thích cách áp dụng các phương pháp cơ bản để đánh giá dự án đầu tư. Từ đó làm căn cứ để nhà quản lý đưa ra “Quyết định đầu tư”.

Với chủ đề này, chúng ta sẽ đi tìm hiểu 10 nội dung sau:

Toàn bộ chủ đề được chia làm 3 bài viết. Trong bài viết này chúng ta sẽ xử lý 4 nội dung (1)-(4).

1. Đánh giá dự án đầu tư không sử dụng dòng tiền chiết khấu

1.1. Phương pháp Thời gian hoàn vốn của dự án (PP)

Thời gian hoàn vốn của dự án (PP) là gì?

Là thời gian 1 dự án cần để có dòng tiền vào đủ bù đắp cho dòng tiền ra (Cash inflows = Cash outflows). Thời gian này có thể được biễu diễn bằng số năm hoặc số tháng.

Nguyên tắc lựa chọn dự án dựa trên PP?

Mỗi công ty khi xem xét dự án đầu tư thường sẽ có PP mong muốn của mình. Như vậy:

• PP của dự án < PP mong muốn => Được chọn
• Nếu DN chỉ lựa chọn 1 dự án nhưng có nhiều dự án thoả mãn điều kiện về PP: Dự án có PP ngắn nhất sẽ được chọn.

Cách áp dụng?

• Xác định dòng tiền thuần của mỗi năm dự án
• Xác định số vốn đầu tư còn phải thu hồi ở cuối mỗi năm bằng cách tính chênh lệch giữa số vốn đầu tư & dòng tiền thuần hàng năm
• Khi số vốn đầu tư còn phải thu hồi < Dòng tiền thuần của năm sau: PP = Số năm hiện tại + Lấy số vốn đầu tư còn phải thu hồi / Dòng tiền thuần của năm sau. Bạn có thể * 12 để ra số tháng.

Ưu nhược điểm của phương pháp PP

1.2. Phương pháp ROCE (Return on capital employed)

Phương pháp ROCE là gì?

ROCE các bạn có thể tạm dịch sang tiếng việt là Tỷ suất doanh lợi nội bộ. Còn có tên gọi khác là phương pháp Accounting rate of return hay Phương pháp Return on investment.

Cách tính ROCE?

Cách 1. ROCE = (Estimated average profits/ Estimated average initial investment) %

Estimated average initial investment = (Initial investment + Residual value)/2

Đây là cách tính được sử dụng nhiều trong đề thi. Trừ khi đề bài có yêu cầu cách tính cụ thể khác)

Cách 2. ROCE = (Estimated total profits / Estimated initial investment) %

Nguyên tắc lựa chọn dự án?

• Đây là phương pháp lựa chọn dự án đầu tư bằng cách tính ROCE mà dự án tạo ra. Dự án sẽ được chọn nếu có ROCE > ROCE mục tiêu công ty đề ra.
• Trường hợp công ty đánh giá các dự án loại trừ lẫn nhau (mutually exclusive projects): nếu các dự án đều có ROCE > ROCE mục tiêu: dự án có ROCE cao nhất sẽ được chọn.

Ví Dụ
1 công ty có ROCE mục tiêu là 20% đang cân nhắc 2 dự án loại trừ lẫn nhau với thông tin như sau:

Cách làm

Kết luận: 2 dự án đều có ROCE > ROCE mục tiêu. Nhưng 2 dự án là loại trừ lẫn nhau nên chỉ dự án B được chọn.

Ưu nhược điểm của phương pháp ROCE

2. Kỹ thuật DCF trong “Investment Appraisal”

Trong phạm vi môn F9 Financial Management, chúng ta sẽ học 3 phương pháp sử dụng kỹ thuật DCF. Bao gồm: NPV, IRR & DPP.

Tuy nhiên trước khi đi tìm hiểu về 3 phương pháp này, chúng ta sẽ cần tìm hiểu về cách sử dụng chung của kỹ thuật DCF đã.

2.1. Các vấn đề cần biết về kỹ thuật DCF

2.2. Cách xác định dòng tiền dự án (Relevant Cash flows)

(1) Nguyên tắc xác định dòng tiền

Để so sánh các dự án đầu tư, chúng ta sẽ cần sử dụng đến “Dòng tiền” mà các dự án này tạo ra. Và các “Dòng tiền” này sẽ được xác định theo nguyên tắc chính sau:

Các dòng tiền chỉ được coi là liên quan đến dự án khi phát sinh trong tương lai như một kết quả từ quyết định đầu tư (future incremental cost).

Như vậy, các chi phí đã phát sinh trong quá khứ (past costs) hoặc sẽ phát sinh dù quyết định có được thực hiện hay không thì sẽ không được bao gồm trong Dòng tiền của dự án.

Ngoài ra, chúng ta cần cân nhắc thêm các yếu tố khác:

• Không trừ lãi vay/cổ tức ra khỏi dòng tiền của dự án đầu tư: Chi phí lãi vay & cổ tức chính là chi phí mà doanh nghiệp phải trả để huy động vốn đầu tư vào dự án. Về bản chất thì chi phí này sẽ là liên quan đến dự án. Tuy nhiên bởi vì chúng ta sẽ sử dụng tỷ lệ chiết khấu để chiết khấu dòng tiền khi đánh giá dự án đầu tư. Mà tỷ lệ chiết khấu này chính là sự thể hiện của chi phí sử dụng vốn của DN. Do đó, nếu chúng ta bao gồm chi phí lãi vay & cổ tức… vào trong dòng tiền dự án. Sau đó lại chiết khấu dòng tiền. Thì tức là chúng ta đã làm việc này 2 lần.
• Chi phí cơ hội khi đánh giá hiệu quả dự án: hiểu đơn giản là lợi ích cao nhất mà doanh nghiệp phải bỏ qua khi quyết định lựa chọn 1 dự án đầu tư.
• Giá trị thu hồi/thanh lý (Residual value): công ty thường phải đầu tư vốn mua các máy móc, thiết bị khi thực hiện dự án. Do vậy, khi dự án kết thúc, các máy móc, thiết bị này có thể được thanh lý. Và doanh nghiệp có thể thu hồi 1 phần vốn.
• Vốn lưu động (Working capital): Ngoài vốn đầu tư ban đầu, sẽ có trường hợp công ty phải bổ sung thêm vốn lưu động cho dự án. Trong trường hợp này: khoản đầu tư vốn lưu động ban đầu cho dự án sẽ được coi là dòng tiền ra (cash outflow). Còn vốn lưu động bị giảm về 0 khi dự án kết thúc được coi là dòng tiền vào (cash inflow).
• Các yếu tố khác: Lạm phát, rủi ro & sự không chắc chắn: tiền tệ có gía trị thời gian. Do đó, dòng tiền của dự án sẽ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như lạm phát, rủi ro… Vì vậy, để đảm bảo tính hợp lý của đánh giá, thì những yếu tố này cần được xem xét và phản ánh trong dòng tiền của dự án.

(2) Ba quy ước về thời gian phát sinh dòng tiền?

Rất nhiều bạn bỏ qua phần này. Và đây chính là lý do tại sao việc xác định thời gian phát sinh của dòng tiền lại là lỗi sai kinh điển của thí sinh. Trong kỹ thuật DCF, thời điểm phát sinh của dòng tiền sẽ được xác định theo 3 quy ước sau:

• Vốn đầu tư DN chi khi dự án bắt đầu sẽ được coi là dòng tiền ra & phát sinh vào Hiện tại – Năm 0
• Dòng tiền phát sinh vào đầu kỳ này sẽ được coi là đã phát sinh vào cuối kỳ trước đó
• Dòng tiền phát sinh trong suốt một kỳ sẽ được giả định là phát sinh vào cuối kỳ đó.

(3) Nội dung xác định dòng tiền?

Việc đánh giá dự án đầu tư dựa trên dòng tiền thực chất là đánh giá “Dòng tiền thuần” của các dự án.

Dòng tiền thuần của dự án = Dòng tiền vào – Dòng tiền ra

Dòng tiền vào của dự án: là dòng tiền dự án đầu tư mang lại cho doanh nghiệp.

Dòng tiền ra của dự án: là dòng tiền mà DN bỏ ra để hình thành lượng tài sản cần thiết cho dự án

2.3. Dòng tiền đều và dòng tiền đều vô hạn (Constant cash flows & Annuity)

Trong phần trước chúng ta đã học công thức quy đổi giữa Giá trị hiện tại & Giá trị tương lai của dòng tiền: FV = PV * (1 + r)^n hay PV= FV/(1 + r)^n

Trường hợp 1: khi dòng tiền là đều nhau (“Constant cash flows”)

Dòng tiền đều: là dòng tiền đều đặn phát sinh hàng kỳ nhé. Khi đó chúng ta có thể tính giá trị hiện tại của dòng tiền bằng cách nhóm các cụm 1/(1+r); 1/(1+r)^2 …và  1/(1+r)^n với nhau thành 1 hệ số duy nhất. Hệ số này gọi là Annuity factor (AF).
(Lưu ý: Trong kỳ thi môn F9, chúng ta sẽ được cung cấp bảng Annuity table để tra cứu Annuity factor)

Ví dụ: Hôm nay, bạn gửi 1 khoản tiền tiết kiệm trị giá $10,000 trong vòng 3 năm. Lãi suất là: 10%/năm. Bạn nhận tiền lãi hàng kỳ (hàng năm) là $10,000 * 10% = $1,000/năm.
Như vậy: $1,000 này chính là dòng tiền đều. Và chúng ta có thể tính PV của số tiền lãi mình nhận được sau 3 năm như sau:

• Năm 1 – Tiền lãi: $1,000/ (1 + 10%) = $909.09
• Năm 2 – Tiền lãi: $1,000/ (1 + 10%) ^2 = $826.446
• Năm 3 – Tiền lãi: $1,000/ (1 + 10%)^3 = $751.315

=> PV của tổng tiền lãi nhận được sau 3 năm: $2,486.85

PV của Phần tiền lãi Năm 1 – Năm 3 có thể tính nhanh bằng công thức bên trên:

PV = $1,000 * AF với AF = 2.487 (sử dụng bảng Annuity table)

=> PV (Tiền lãi Năm 1 – Năm 3) = $1,000 * 2.487 = $2,487

Công thức tính PV của dòng tiền đều này rất có ích khi bạn tính toán các dòng tiền liên quan đến nhiều năm. Thử tưởng tượng bạn tính toán PV của tiền lãi nhận được trong 10 năm?

Trường hợp 2: khi dòng tiền là đều vô hạn (“Perpetuity”)

Khi 1 dòng tiền là đều và kéo dài vô hạn, dòng tiền đó được gọi là “Perpetuity”.

Giá trị hiện tại của dòng tiền này sẽ được xác định theo công thức: PV = C / r

Với: r là tỷ lệ chiết khấu và C là dòng tiền đều hàng kỳ.

Ví dụ: Hiện tại, công ty đang cân nhắc đầu tư vào 1 dự án với chi phí phải bỏ ra luôn là: $100,000. Từ năm 1, dự án sẽ sinh lời $10,000 đều đặn hàng năm (vô hạn). Hệ số chiết khấu r = 12%.

Vậy, giá trị hiện tại của dòng tiền của dự án được tính như sau

Chúng ta sẽ xem xét cụ thể cách xác định dòng tiền của dự án khi học về phương pháp NPV, IRR… ở phần 2 của chủ đề này.