Ôn thi CPA | Phân tích Đề thi & Trọng tâm ôn tập môn Kế toán

Trong bài viết này Ad sẽ đi phân tích nội dung Đề thi CPA Môn Kế toán qua các năm. Việc phân tích cấu trúc và các dạng bài tập kế toán qua đề thi các năm sẽ giúp chúng ta hình dung ra thứ chúng ta phải đương đầu cũng như là dự đoán các nội dung quan trọng thường có trong đề thi và có chiến lược ôn thi hiệu quả.

Đề thi CPA môn kế toán có 5 câu. Trước năm 2017 thì đề thi thường chia thành 2 câu lý thuyết & 3 câu bài tập. Nhưng từ đề thi CPA môn kế toán năm 2017 trở đi, đề thi ngày càng được cải tiến. Bây giờ câu 1 và câu 2 cũng thường không hỏi lý thuyết đơn thuần nữa. Mà hỏi về cách thức ghi nhận các giao dịch rồi.

Qua tổng hợp đề thi CPA môn kế toán 2011 – 2024 thì bài tập thường rơi vào 6 dạng sau:

• Dạng 1: Báo cáo tài chính hợp nhất
• Dạng 2: Định khoản các nghiệp vụ, xác định ảnh hưởng đến các khoản mục trên BCTC
• Dạng 3: Sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc năm tài chính
• Dạng 4: Ra quyết định quản trị
• Dạng 5. Tính giá thành
• Dạng 6: Điều chỉnh khi phát hiện sai sót trên BCTC hoặc khi thay đổi chính sách kế toán

Chi tiết như sau:

Có thể bạn quan tâm: Đề thi CPA – Môn Kế toán các năm

Ad sẽ giải thích tổng quát về từng dạng bài để các bạn dễ hình dung nha.

Dạng 1. Hợp nhất Báo cáo tài chính

Đây là dạng bài mới xuất hiện từ đề thi CPA 2015 – 2016 (các năm trước chưa có). Với dạng bài này, đề bài thường yêu cầu thực hiện tính toán và lên các bút toán điều chỉnh để lập BCTC hợp nhất. Do giới hạn thời gian nên chưa có và sẽ không có yêu cầu lập BCTC hợp nhất hoàn chỉnh.

Ad hiện chia dạng bài này thành 3 yêu cầu chính:

[1] Tính toán và điều chỉnh giao dịch Hợp nhất kinh doanh theo Phương pháp mua:

• Ghi nhận chênh lệch giá trị hợp lý và giá trị ghi sổ trong tài sản thuần của cty con
• Đánh giá lại (nếu có) và loại trừ khoản đầu tư của công ty mẹ vào công ty con
• Tách lợi ích của cổ đông không kiểm soát khi mua và ghi nhận sự biến động thực tế trong kì
• Tính toán, phân bổ lợi thế thương mại

[2] Loại trừ lãi lỗ của giao dịch nội bộ: mua bán hàng hóa, TSCĐ, vay, chi trả cổ tức…

[3] Hợp nhất khoản đầu tư vào công ty liên doanh, liên kết theo Phương pháp VCSH

Dạng 2. Kế toán giao dịch, xác định chỉ tiêu liên quan trên BCTC

Đây là dạng bài luôn xuất hiện, và thường được thay đổi thường xuyên với các chủ đề khác nhau để tránh bị trùng lặp.

Đề bài thường tập trung vào một số loại giao dịch “đặc biệt”, không phát sinh quá thường xuyên, quá dễ. Ví dụ như:

[1] Hàng tồn kho và giá vốn:

• Xuất hàng để trao đổi
• Xuất hàng để khuyến mại
• Mua hàng nhập khẩu bằng ngoại tệ
• Lập dự phòng hàng tồn kho
• Chi phí sản xuất/hao hụt vượt định mức hoặc sản xuất dưới công suất;
• Mua hàng hưởng chiết khấu thương mại, chiết khấu thanh toán

[2] Doanh thu, Giảm trừ Doanh thu, Khoản phải thu:

• Bán hàng trả chậm trả góp
• Bán hàng khuyến mại không thu tiền
• Các khoản giảm trừ doanh thu
• Doanh thu từ hợp đồng xây dựng, thực hiện dự án

[3] Các khoản đầu tư:

• Mua bán trái phiếu, cổ phiếu của doanh nghiệp khác
• Góp vốn vào công ty liên doanh, liên kết…
• Nhận lãi cổ tức, lợi nhuận được chia

[4] TSCĐ:

• Giao dịch mua bán, trao đổi, thanh lý
• Thuê tài sản
• Mua tài sản bằng ngoại tệ (thuế nhập khẩu, thuế GTGT hàng nhập khẩu…)
• XDCB dở dang;
• Bất động sản đầu tư
• Chi phí nghiên cứu & đào tạo
• Chi phí khấu hao

[5] Vay nợ phải trả

• Phát hành trái phiếu
• Vốn hóa chi phí lãi vay
• Nợ vay từ thuê tài chính

[6] Các giao dịch vốn chủ sở hữu

• Phát hành cổ phiếu thường, cổ phiếu ưu đãi
• Mua lại cổ phiếu
• Chi trả cổ tức

[7] Tỷ giá và giao dịch bằng ngoại tệ

• Các giao dịch mua tài sản, thanh toán nợ phải trả bằng ngoại tệ: Tỷ giá ghi nhận tài sản, Tỷ giá thanh toán, Tỷ giá tính thuế
• Đánh giá lại tỷ giá cuối kỳ

[8] Các khoản dự phòng, Nợ tiềm tàng

• Dự phòng bảo hành sản phẩm
• Dự phòng giảm giá hàng tồn kho
• Dự phòng khoản phải thu
• Nghĩa vụ phát sinh từ các vụ tranh chấp pháp lý

[9] Thuế thu nhập hoãn lại: Xác định cơ sở tính thuế và thuế TNDN hoãn lại cần ghi nhận cho các khoản mục:

• Tài sản cố định có thời gian trích khấu hao theo thuế và kế toán khác nhau
• Doanh thu nhận trước
• Các khoản trích trước chi phí (Chi phí phải trả)
• Các khoản dự phòng
• Chuyển lỗ

[10] Chỉ tiêu trên Báo cáo Lưu chuyển tiền tệ

Dạng này mới xuất hiện trong đề thi khoảng 2,3 năm gần đây. Chắc vì hỏi đi hỏi lại mấy dạng bên trên nhiều quá rồi. Các giao dịch ở dạng này thường khá đơn giản, nhưng nếu bạn nào chưa có kinh nghiệm với Báo cáo Lưu chuyển tiền tệ thì sẽ có thể gặp khó khăn.

Dạng 3: Sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc năm tài chính

Tình huống có thể là về các sự kiện phát sinh như:

• Kết luận của Toà án về 1 vụ tranh chấp pháp lý của công ty
• Tài sản bị tổn thất do hoả hoạn, thiên tai hoặc thị trường khó khăn
• Phát hiện sản phẩm lỗi cần thu hồi, bảo hành

Sau đó yêu cầu phân tích cách kế toán, thuyết minh trên BCTC về sự kiện.

Dạng 4. Ra quyết định quản trị

Đây là dạng bài khá “khoai” vì trong thực tế kế toán hiện nay hầu như không phải làm việc này. Trừ khi ở công ty rất to có riêng bộ phận kế toán quản trị. Một số tình huống có thể gặp:

• Xem xét quyết định tạm ngừng hay tiếp tục kinh doanh/sản xuất sản phẩm
• Nên từ chối hay tiếp nhận đơn hàng
• Quyết định nên tự sản xuất hay mua ngoài
•  Ra quyết định trong điều kiện năng lực bị giới hạn bởi 1 hoặc nhiều yếu tố

Dạng 5. Tính giá thành

Dạng bài này xuất hiện rất thường xuyên ở đề năm 2014 trở về trước. Năm 2015-2017 đều không có. Đến 2018-2019 lại có. Nói chung là đề thi sẽ xoay vòng. Nếu đã có bài ra quyết định quản trị thì sẽ thôi không tính giá thành nữa. Và ngược lại.

Có nhiều phương pháp tính giá thành nhưng  các trường hợp thường xuất hiện ở đề thi là:

• Tính giá theo Phương pháp phân bước có tính giá thành NTP (PP kết chuyển chi phí tuần tự)
• Phương pháp phân bước không tính giá thành NTP (PP  kết chuyển chi phí song song)
• Tính giá theo phương pháp Hệ số
• Phương pháp lập Báo cáo sản xuất

Dạng 6. Điều chỉnh sai sót trên BCTC hoặc khi thay đổi chính sách kế toán

Dạng này thường yêu cầu xử lý tình huống phát hiện sai sót trên BCTC trong các trường hợp:

• Sai sót là trọng yếu/không trọng yếu
• Phát hiện sai sót trước khi phát hành/sau khi phát hành báo cáo

Hoặc đề bài cũng có thể yêu cầu trình bày cách kế toán hoặc thuyết minh BCTC khi doanh nghiệp có sự thay đổi trong phương pháp tính khấu hao, phương pháp tính giá hàng tồn kho…

Vậy là mình đã tóm tắt xong 6 dạng bài tập thường gặp trong đề thi CPA môn Kế toán. Các bài tiếp theo mình sẽ hướng dẫn cách xử lý đối với từng dạng bài tập. Và tất nhiên là kết hợp với ví dụ minh họa từ Đề thi các năm. Các bạn đón đọc nhé. 🙂