Ôn thi CPA | Phân tích đề thi và trọng tâm Môn Luật

Trong bài viết này Ad sẽ đi phân tích nội dung Đề thi CPA Môn Luật qua các năm. Việc phân tích cấu trúc và các dạng bài tập kế toán qua đề thi các năm sẽ giúp chúng ta hình dung ra thứ chúng ta phải đương đầu cũng như là dự đoán các nội dung quan trọng thường có trong đề thi và có chiến lược ôn tập hiệu quả.

Trước khi đi và chi tiết thì chúng ta hãy xem tổng thể về nội dung học và đề thi đã nhé.

Phần 1. Tổng quát nội dung môn học và cấu trúc đề thi

1. Về nội dung ôn tập:

Trong toàn bộ chương trình thi thì mình thấy Luật là môn có đề cương ôn tập rõ ràng nhất. Tập hợp của 7 sắc luật riêng rẽ.

• Pháp luật doanh nghiệp
• Pháp luật về hợp đồng trong kinh doanh thương mại
• Pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại
• Pháp luật về phá sản
• Pháp luật về cạnh tranh
• Pháp luật về đầu tư
• Pháp luật lao động

Đề cương thì hoàn toàn là vác từ các bộ luật tương ứng vào thôi. Nên vấn đề ở đây là tập trung học cái gì và như thế nào cho hiệu quả.

2. Về Đề thi CPA môn Luật

Đề thi có 5 câu. Trước năm 2020 thì đề thi thường bao gồm cả câu hỏi lý thuyết và bài tập tình huống. Nhưng từ năm 2020 cho đến bây giờ thì đều chỉ là bài tập tình huống.

Nhìn vào bảng tổng hợp này ta có thể thấy rằng:

• Phần 1. Pháp luật doanh nghiệp sẽ là phần quan trọng nhất, đề thi năm nào cũng có.
• Phần 2. Pháp luật đầu tư sẽ là ngôi sao đang lên, có lẽ là phản ánh tình hình thực tế về đầu tư mới tăng thêm.
• Vì có 7 luật trong khi chỉ có 5 câu hỏi nên xu hướng ra đề thường là luân chuyển qua lại các sắc luật để kiểm tra, và có thể kết hợp 2 luật vào cùng 1 câu hỏi.

Tiếp theo, chúng ta hãy đi xem chi tiết về nội dung trọng yếu của từng luật cũng như dạng câu hỏi tương ứng.

Phần 2. Trọng tâm kiến thức và các dạng bài tập

1. Pháp luật doanh nghiệp

(1) Nhận diện và thành lập doanh nghiệp

• Loại hình doanh nghiệp nên thành lập? Tư cách của các thành viên? Quyền và nghĩa vụ thành viên / cổ đông? Phân chia lợi nhuận như nào?
• Góp vốn thành lập doanh nghiệp/ góp vốn bằng tài sản: Loại tài sản có hợp pháp để góp không, chủ sở hữu có quyền hợp pháp không, đã làm thủ tục chuyển quyền chưa, định giá tài sản thế nào, hậu quả khi định giá sai?
• Thời hạn góp vốn, không góp đủ vốn, hậu quả

(2) Hoạt động (Cơ cấu tổ chức, tổ chức lại)

• Họp HĐTV / ĐHĐCĐ – điều kiện hợp lệ, tỷ lệ biểu quyết
• Ban Kiểm soát / Kiểm soát viên
• Giao dịch tài sản lớn / giao dịch với bên liên quan
• Chuyển nhượng cổ phần / phần vốn góp
• Sáp nhập, hợp nhất – ngưỡng tập trung kinh tế

(3) Rút lui khỏi thị trường (Giải thể, phá sản)

• Quyền nộp đơn
• Điều kiện mở thủ tục phá sản

2. Pháp luật đầu tư

• Dự án có phải xin “chấp thuận chủ trương đầu tư” không? Trình tự?
• Dự án có phải cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư không? Trình tự?
• Có được hưởng ưu đãi đầu tư không?
• Dự án đặc biệt phải xin chấp thuận của Quốc hội / Thủ tướng?
• Trường hợp công ty trong nước có nhà đầu tư nước ngoài góp vốn — có phải xử lý theo Luật Đầu tư đối với nhà đầu tư nước ngoài không?
• Đầu tư ra nước ngoài: Hình thức đầu tư như nào? Thủ tục cần thực hiện ở Việt Nam?

3. Pháp luật về hợp đồng trong kinh doanh thương mại

• Xác định loại hợp đồng & thời điểm hình thành?
• Kiểm tra tính hiệu lực/vô hiệu hợp đồng: thẩm quyền ký, ủy quyền, chữ ký giả, nội dung trái pháp luật…
• Xác định nghĩa vụ hai bên (giao hàng, thanh toán, bảo quản, thông báo…)
• Xử lý khi vi phạm hợp đồng (trường hợp bất khả kháng, tạm dừng hợp đồng) => Đánh giá yêu cầu phạt/bồi thường của bên kia: có phù hợp quy định theo hợp đồng không? thiệt hại thực tế có bằng số yêu cầu không?
• Nêu thủ tục & chứng cứ cần nộp: đơn kiện, biên bản kiểm nghiệm, mail/fax, hóa đơn, biên bản giao nhận, giấy ủy quyền, đăng ký bảo đảm.

4. Pháp luật cạnh tranh

• Lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường => Xác định “Công ty A có vi phạm không? Vì sao?” “B có quyền yêu cầu cơ quan cạnh tranh giải quyết/bồi thường không?”
• Bán dưới giá thành / cạnh tranh không lành mạnh bằng giá => Nêu quy trình điều tra; xác định hành vi vi phạm; hình thức xử lý?
• Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh (cartel): chia thị trường, cắt giảm sản xuất, cố định giá => xác định hành vi có phải là thỏa thuận hạn chế không; hậu quả pháp lý.
• Hành vi cạnh tranh không lành mạnh / bôi nhọ, đưa tin sai => xác định hành vi cạnh tranh không lành mạnh; hậu quả/trách nhiệm?
• Thỏa thuận phân phối độc quyền / chiết khấu để loại bỏ đối thủ (vertical restraints / exclusive dealing) => xác định là thỏa thuận đầu vào/đầu ra cản trở cạnh tranh; có phải là lạm dụng vị trí hay thỏa thuận hạn chế.
• Sao chép nhãn mác/bao bì gây nhầm lẫn (unfair competition / “passing off”): xác định có gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng; xâm phạm quyền về cạnh tranh lành mạnh/IP; biện pháp khắc phục.
• Vấn đề về kênh phân phối, mô hình đa cấp / trả hoa hồng (cần phân biệt kinh doanh đa cấp hợp pháp vs mô hình lừa đảo/pyramid)

5. Pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại

• Xác định điều khoản chọn Tòa/Trọng tài có hiệu lực không? Phân biệt thẩm quyền theo thỏa thuận và thẩm quyền bắt buộc của tòa án?
• Xác định Trung tâm trọng tài có thẩm quyền hay không (dựa trên thỏa thuận trọng tài)?
• Xác định Tòa án có thẩm quyền (thẩm quyền theo đối tượng & theo địa bàn)?
• Tranh chấp hợp đồng vận tải, giao nhận, mua bán hàng hóa, hợp đồng xây dựng, hợp đồng đại lý, phân phối => Xác định quyền và nghĩa vụ của bên trong hợp đồng: Ai chịu trách nhiệm, nghĩa vụ chứng minh, hạn mức bồi thường?
• Tranh chấp nội bộ doanh nghiệp (VD: Chuyển nhượng cổ phần, quyền biểu quyết, hủy nghị quyết, thành lập HĐQT/BKS) => Xác định quyền của cổ đông, tính hợp lệ của chuyển nhượng cổ phần, thủ tục nội bộ (triệu tập, biểu quyết), và căn cứ hủy nghị quyết?

6. Pháp luật về phá sản

• Xác định “mất khả năng thanh toán” => Doanh nghiệp có dấu hiệu, có đủ điều kiện bị coi là mất khả năng thanh toán không?
• Ai có quyền và nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản? Ngân hàng, chủ nợ không có bảo đảm, người lao động, đại diện pháp luật DN, cổ đông có tỷ lệ…
• Trình tự và thời hạn Tòa án thụ lý và thủ tục xử lý đơn => Tòa án nào có thẩm quyền, tòa án phải làm gì khi nhận đơn, thời hạn để ra quyết định mở hoặc không mở thủ tục phá sản
• Biện pháp tạm thời / tạm đình chỉ / tuyên giao dịch vô hiệu => Mô tả hậu quả pháp lý kể từ khi Tòa án thụ lý. Xác định tính hợp pháp của các khoản thanh toán đã thực hiện trước/ khi có đơn. Ví dụ: tạm đình chỉ xử lý tài sản thế chấp, tạm đình chỉ hợp đồng; có được trả lương cho NLĐ hay không? Hoặc Công ty trả 1 tỷ cho công ty có quan hệ gia đình trước khi tòa án thụ lý — liệu có bị tuyên vô hiệu?
• Phân loại chủ nợ — thứ tự phân chia tài sản khi thanh lý => Khi thanh lý tài sản, các khoản nợ được trả theo thứ tự nào?
• Phục hồi hoạt động kinh doanh (Hội nghị chủ nợ, phương án phục hồi) => Làm rõ điều kiện áp dụng thủ tục phục hồi, ai thông qua phương án, thời hạn thực hiện, nếu doanh nghiệp hoàn tất phương án trước thời hạn thì hậu quả pháp lý như nào?

7. Pháp luật lao động

• Hợp đồng lao động: xử lý vi phạm kỷ luật/điều kiện để chấm dứt hợp đồng lao động/chế độ nghỉ lễ cho người lao động/hợp đồng lao động

• Thử việc: Có được yêu cầu thử việc không? Được thử việc bao nhiêu lần/bao lâu? Tiền lương thử việc tối thiểu là bao nhiêu? Có cần hợp đồng thử việc riêng hay ghi trong hợp đồng lao động? Quyền hủy trong thời thử việc?

• Giờ làm việc — nghỉ ngơi — làm thêm giờ & tính lương: Kiểm tra tính hợp pháp về tổ chức ca, thời gian làm việc 7 ngày/tuần, không cho nghỉ cuối tuần, cách tính lương làm thêm giờ

• Chuyển/ điều động công tác & quyền của lao động nữ: Việc điều chuyển có trái luật (đối với phụ nữ mang thai, nuôi con nhỏ) không? Quyền từ chối?

• Đơn phương chấm dứt hợp đồng & thời hạn báo trước: Người lao động có quyền đơn phương chấm dứt không? Nếu có phải báo trước bao nhiêu ngày?

• Sa thải/kỷ luật lao động: Kiểm tra quyết định sa thải có đúng thủ tục/điều kiện pháp luật (có hình thức sai hay không)? Người lao động bị sa thải có quyền khởi kiện?

• Trợ cấp thôi việc / trợ cấp thất nghiệp (phân biệt): Người lao động có được hưởng trợ cấp thôi việc hay trợ cấp thất nghiệp? Cách tính?

Thì đó là toàn bộ thông tin chúng ta cần biết trước khi ôn tập. Nếu việc học chỉ giới hạn qua các gạch đầu dòng như này thì cũng không đáng sợ lắm nhỉ?

Trong các bài viết tiếp theo mình sẽ đi giải thích về từng dạng bài tập thông qua các tình huống trong đề thi. Các bạn hãy theo dõi nhé!