Ad đã từng nói khá nhiều lần rằng làm bài thi cũng giống như khi chúng ta chơi game vậy. Muốn vượt qua thử thách thì chúng ta phải hiểu các nguyên tắc của trò chơi. Vậy, các nguyên tắc của kỳ thi Advanced Financial Management (AFM) là gì?
Trong bài viết này, Ad sẽ chia sẻ tất cả những vấn đề quan trọng mà các bạn cần lưu ý để học và ôn thi hiệu quả. Hãy bắt đầu nhé!
Phần 1. Cấu trúc của môn AFM
1. Bức tranh tổng quan về AFM và 15 chủ đề trọng yếu
Đầu tiên, chúng ta cần nắm được bức tranh lớn của môn học. Nội dung chi tiết thì khá nhiều, nhưng bức tranh lớn của môn học này chỉ gói gọn trong một câu: “Đưa ra các quyết định tài chính và quản lý rủi ro.”
Thí sinh được giả định đóng vai trò của một chuyên viên hoặc tư vấn tài chính cấp cao và cần đưa ra quyết định hoặc tư vấn để người khác đưa ra quyết định liên quan đến quản lý tài chính và quản lý rủi ro.
Các bạn hãy ghi nhớ hai khía cạnh này: Đưa ra quyết định và Quản lý rủi ro.
Nhiều bạn không để ý, nhưng hai khía cạnh này cực kỳ quan trọng bởi vì nó chi phối toàn bộ cách ra đề của ACCA và cách tiếp cận để làm bài của chúng ta.
Đọc các tình huống trong đề thi, các bạn sẽ thấy lúc nào cũng là một người đang cần ra quyết định và yêu cầu chúng ta đánh giá, phân tích, tư vấn cho họ để ra quyết định, hoặc yêu cầu chúng ta phải đưa ra một quyết định nào đó. Không bao giờ bài tập chỉ yêu cầu tính toán mà không yêu cầu phân tích kết quả để phục vụ việc đưa ra quyết định. Và khi làm bài, các bạn hãy nhớ rằng mục đích là để ra quyết định.
Nếu vậy, chỉ có thông tin hữu ích phục vụ cho việc ra quyết định mới cần được đưa vào bài thi. Khi đưa thông tin ra, phải giải thích xem nó có ý nghĩa như thế nào, ảnh hưởng ra sao đến việc ra quyết định. Khi tính toán xong, phải luôn đi kèm nhận xét kết quả, ảnh hưởng như thế nào đến quyết định, ảnh hưởng ra sao đến rủi ro của doanh nghiệp.
Về nội dung chính của việc ra quyết định trong quản lý tài chính cũng như quản lý rủi ro, chúng ta về cơ bản đều đã học ở môn Quản lý tài chính (FM) rồi. Sang môn AFM, tức là quản lý tài chính ở cấp độ cao cấp hơn, thì nó tất nhiên vẫn sẽ chỉ xoay quanh các nội dung về quản lý tài chính, nhưng ở mức độ nâng cao hơn. Cụ thể, nó sẽ xem xét đến các khía cạnh chiến lược. Chẳng hạn như đưa ra các quyết định tài chính trong môi trường kinh doanh đa quốc gia, hay các vấn đề về mua lại và sáp nhập, tái cấu trúc và tổ chức lại doanh nghiệp, rồi trách nhiệm với các bên liên quan.
Các nội dung này có thể được hệ thống thành 15 chủ đề trọng yếu:
- Topic 1. Investment Appraisal Techniques (C3)
- Topic 2. Cost of capital – Financing – Risk Changing (C2 – C6-C7)
- Topic 3. Application of option practicing theory to Investment decisions (C4-C11)
- Topic 4. Business Valuation (C8)
- Topic 5. Evaluate International investments (C5)
- Topic 6. Treasury management (C11)
- Topic 7. Hedging Currency with Derivatives (C12)
- Topic 8. Hedging Interest Rate with Derivatives (C13)
- Topic 9. Strategic Aspects of Acquisitions (C9)
- Topic 10. Financing Acquisition & Mergers (C10)
- Topic 11. Performance Analysis (C2)
- Topic 12. Financial Reconstruction & Business Reorganisation – Financial Impacts (C14 – C15)
- Topic 13. Financial Reconstruction & Business Reorganisation – Strategic Impacts (C14 – C15)
- Topic 14: Dividend decision (C1 – C5 – C16)
- Topic 15 : Ethics & ESG Issues (C1)
Mỗi chủ đề đều sẽ có các khái niệm và nguyên lý mà chúng ta cần nắm được. Nhưng tóm tắt lại thì trong môn AFM, về cơ bản không có nhiều khái niệm hay nguyên lý mới, mà chủ yếu là xem xét các khái niệm, nguyên lý cũ từ môn FM, nhưng trong bối cảnh rủi ro hơn.
Lưu ý là trong đề thi sẽ luôn có câu hỏi từ 2 phần nội dung về thẩm định đầu tư nâng cao và quản lý rủi ro. Do vậy, tất nhiên chúng ta sẽ phải dành thời gian để ôn tập hai phần nội dung này nhiều nhất. Nhìn chung, Ad thấy rằng nếu học xong hai phần nội dung này thì cũng tương đương khoảng 70-80% nội dung của môn học rồi.
Các bạn có thể tham khảo Video hệ thống 15 chủ đề trọng yếu môn AFM để biết thêm chi tiết.
2. Cấu trúc đề thi AFM
Tiếp theo là về cấu trúc đề thi. Cái này chắc các bạn đều đã biết rồi.
Đề thi AFM kéo dài 3 giờ 15 phút và được chia thành ba câu hỏi chính:
Phần A (50 điểm): Đây sẽ là câu hỏi tình huống dài, yêu cầu chúng ta phân tích, giải quyết vấn đề trong bối cảnh thực tế của doanh nghiệp. Câu hỏi này thường sẽ là sự kết hợp của ít nhất hai chủ đề. Bởi vì gần như tất cả các quyết định tài chính đều liên quan đến nhau, nên hình thức kết hợp rất đa dạng.
Ví dụ, họ có thể đưa ra một tình huống về M&A, thì họ sẽ không chỉ hỏi về giá trị lợi ích mà giao dịch M&A có thể mang lại cho các bên, mà còn có thể kết hợp với yêu cầu về tính toán định giá doanh nghiệp, hoặc tính toán chi phí sử dụng vốn, hoặc kết hợp đánh giá các lựa chọn thực. Tức là kết hợp rất nhiều chủ đề.
Hay một tình huống về chủ đề tái cấu trúc, bán bớt một bộ phận doanh nghiệp, thì không chỉ yêu cầu định giá bán phù hợp, mà còn có thể kết hợp với chủ đề về chi phí sử dụng vốn, các tỷ số tài chính trong đánh giá hoạt động doanh nghiệp, hoặc các hình thức huy động vốn.
Rồi một tình huống về đánh giá dự án sẽ không chỉ yêu cầu tính toán đánh giá dự án, mà còn kết hợp với chủ đề về chi phí xây dựng vốn, quyền chọn thực, rồi vấn đề về đạo đức hay ESG.
Phần B (25 điểm x 2 câu): Hai câu hỏi chuyên sâu, tập trung vào các chủ đề cụ thể trong tài chính nâng cao. Hai câu hỏi này thường tập trung vào các chủ đề cụ thể trong quản lý tài chính nâng cao, thông thường sẽ kết hợp giữa yêu cầu tính toán và thảo luận, yêu cầu chúng ta áp dụng kiến thức và kỹ năng để giải quyết các vấn đề chuyên sâu.
Theo như Ad soát một lượt các đề thi các năm trước, thì ít nhất một trong hai câu hỏi này sẽ liên quan đến phần quản lý rủi ro, với các công cụ phái sinh.
Phần 2. Nguyên tắc chấm điểm (Marking schemes)
Sang nội dung tiếp theo, một phần rất quan trọng đó là nguyên tắc chấm điểm chính mà chúng ta cần biết, cần hiểu để biết cách trình bày sao cho đạt được điểm cao nhất có thể, tránh các lỗi sai đã quá phổ biến.
Chắc các bạn đều đã biết rằng các môn cấp độ chiến lược thì 80% điểm sẽ là điểm kỹ thuật, còn 20% còn lại cho điểm trình bày chuyên nghiệp.
1. Professional Skills
Theo quan điểm cá nhân Ad, ngoại trừ môn SBL, 70% câu hỏi luận đòi hỏi viết lách rất nhiều, thì với các môn còn lại như SBR, APM hay AFM, điểm trình bày chuyên nghiệp không quá khắt khe. Sau khi đã qua môn SBL rồi, thì việc lấy điểm chuyên nghiệp của các môn còn lại đều là chuyện nhỏ.
Tất nhiên, lấy 20 điểm tuyệt đối thì vẫn khó, nhưng lấy tầm 15-16 điểm thì không phải vấn đề quá lớn. Bởi vì, ngoài kỹ năng “Communication” đòi hỏi trình bày đúng định dạng, ngôn ngữ dễ hiểu, cấu trúc rõ ràng, thì bốn kỹ năng còn lại sẽ kiểu như nguyên lý để chúng ta cấu trúc câu trả lời của mình. Cho nên, nếu đã trả lời được điểm kỹ thuật, thì cũng sẽ được điểm trình bày chuyên nghiệp. Cụ thể:
(1) Kỹ năng “Communication” thường là dành cho yêu cầu lập báo cáo trong Câu 1. Để đạt điểm, chúng ta cần sử dụng đúng định dạng của một báo cáo, tức là có thông tin tiêu đề, người gửi, người nhận. Rồi sau đó có một đoạn mở đầu giới thiệu. Trong nội dung báo cáo, cần sử dụng tiêu đề và tiêu đề phụ cho từng đoạn nội dung.
Báo cáo cần rõ ràng và liên quan đến vấn đề. Nếu có tính toán, phần tính toán cần được tách ra riêng trong phụ lục của báo cáo. Các bạn mở một đề thi bất kỳ các năm trước ra, nhìn cách người ta làm là biết ngay thôi.
(2) Với các kỹ năng còn lại: Thường đi kèm với bản chất nội dung câu trả lời hơn là hình thức.
- Với kỹ năng phân tích, thường áp dụng cho các yêu cầu tính toán, nó sẽ đòi hỏi chúng ta sử dụng đúng dữ liệu để đưa ra tính toán và kết luận phù hợp. Chỗ nào không đủ thông tin để đưa ra kết luận, chúng ta cũng cần phải nói ra, chẳng hạn như cần thêm thông tin này, thông tin kia thì mới đưa ra được kết luận.
- Kỹ năng đánh giá thì thường áp dụng cho các yêu cầu xem xét ảnh hưởng của một dự án, một quá trình hành động, một quyết định. Khi này, chúng ta cần đánh giá một cách cân bằng, tức là nhiều khía cạnh khác nhau, quyết định xem điều gì cần ưu tiên, và sau đó đưa ra kết luận phù hợp và hợp lý.
- Tiếp theo là kỹ năng thận trọng. Kỹ năng này ở môn SBR phải nói là dùng rất nhiều. Đơn giản là phải đặt câu hỏi về tính hợp lý, xác thực của thông tin, sự kiện và tình huống cung cấp, rồi giả định được sử dụng trong tính toán xem có hợp lý không, có mâu thuẫn gì với nhau không. Kỹ năng này đặc biệt quan trọng với các yêu cầu đánh giá hay thảo luận về các giả định sử dụng trong tình huống.
- Cuối cùng là kỹ năng nhạy bén kinh doanh. Hiểu đơn giản là các lập luận và đề xuất đưa ra phải mang tính thực tiễn, hợp lý với tình huống, có sự xem xét đến quá khứ và tương lai của tổ chức, tức là phù hợp với chính tổ chức mà chúng ta đang đề xuất, chứ không phải nói lý thuyết xong rồi lắp vào một tình huống chẳng liên quan.
2. Technical Skills
Sang đến 80% điểm kỹ thuật. Chúng ta cần lưu ý 1 số điểm sau:
(1) Trước tiên, để được điểm, tất nhiên là phải trả lời đúng yêu cầu đề bài, chứ còn gì mà nói nhiều, đúng không?
Vấn đề là xác định yêu cầu của đề bài như thế nào, vì có quá nhiều thí sinh gặp vấn đề với việc hỏi một đằng, trả lời một nẻo. Nên ACCA đã phải có bài viết riêng giải thích ý nghĩa của từng động từ được sử dụng trong đề thi. Trong môn AFM, sẽ có năm động từ thường được sử dụng, và ý nghĩa hay yêu cầu đối với thí sinh khi các động từ này được sử dụng như sau:
- Thứ nhất là Tính toán (“Calculate”), thì lúc này không chỉ cần trình bày các bước tính toán rõ ràng, mà còn phải cung cấp chú thích, tức là giải thích cho phần tính toán của mình và đảm bảo độ chính xác.
- Thứ hai là Thảo luận (”Discuss”), nghĩa là chúng ta sẽ được yêu cầu trình bày cả ưu điểm, nhược điểm, cả điểm mạnh và hạn chế của một vấn đề, sử dụng các dữ liệu thực tế từ đề bài để lập luận.
- Thứ ba là Đánh giá (”Evaluate”), tức là yêu cầu chúng ta phải phân tích sâu về tác động của một quyết định tài chính, một dự án, rồi sau đó đưa ra kết luận một cách có cơ sở.
- Thứ tư là Giải thích (”Explain”), thì nghĩa là chúng ta không chỉ đưa ra vấn đề, mà còn phải giải thích vấn đề đó.
- Cuối cùng là Đề xuất/Kiến nghị (“Recommend”), tức là chúng ta sẽ phải phân tích dữ liệu hoặc lập luận một cách hợp lý để đưa ra lời khuyên về hành động mà công ty nên thực hiện.
(2) Câu trả lời cần liên quan đến tình hình cụ thể của tổ chức trong tình huống. Nếu chúng ta chỉ liệt kê lý thuyết nói chung chung, chắc chắn sẽ không được điểm.
(3) Phải có sự cân bằng giữa tính toán và giải thích kết quả tính toán.
(4) Lưu ý thứ tư là phải cấu trúc cho phần tính toán của mình.
Như trong Video hệ thống 15 chủ đề trọng yếu môn AFM , Ad đã nói là phần thi AFM rất nặng về tính toán, và dưới áp lực của kỳ thi, càng dễ sai sót. Nên trong quá trình học, chúng ta cần tự dựng sẵn các biểu mẫu tính toán cho từng chủ đề cụ thể. Ví dụ:
- Phần thẩm định đầu tư thì ta sẽ có các bảng tính NPV, IRR;
- Phần định giá doanh nghiệp hoặc chính sách cổ tức thì có bảng tính dòng tiền;
- Với chủ đề phòng ngừa rủi ro, chúng ta cần xác định trình tự các bước tính toán rõ ràng với từng loại công cụ phái sinh sử dụng, vừa tránh sai sót cho chúng ta, vừa giúp người chấm dễ theo dõi từng bước tính toán.
Ngoài ra, chúng ta nên tận dụng các công thức có sẵn trong bảng tính, ví dụ như công thức tính NPV, thay vì sử dụng tính toán thủ công. Cái này thì bắt buộc trong quá trình luyện đề, chúng ta phải mở Excel ra mà luyện thôi.
(5) Một điểm nữa mình lưu ý ở đây là nguyên tắc chấm điểm của ACCA, đó là OFR, tức là một bước tính sai thì người ta chỉ trừ điểm bước đó và sẽ chấp nhận cho chúng ta sử dụng kết quả của bước đó để tính các bước tiếp theo. Nếu đúng, thì vẫn sẽ được điểm.
Chính vì vậy, trong quá trình làm bài, nếu các bạn cảm thấy có một bước nào đó quá mất thời gian và không thể kịp, thì các bạn có thể giả sử chỉ tiêu cần tính toán này là một số và sử dụng số liệu này để tính toán các bước tiếp theo. Khi đó, nếu các bước tiếp theo vẫn ra kết quả đúng, thì vẫn sẽ được chấm điểm, và chúng ta chỉ bị mất điểm cho chỉ tiêu mà chúng ta đã giả sử thôi. Chẳng hạn, với các bài tính toán giá trị hiện tại, nếu không kịp thời gian để tính chi phí sử dụng vốn, thì ta có thể giả sử chi phí sử dụng vốn là từng này, từng này để thực hiện tính toán các bước tiếp theo. Đó cũng là một cách linh hoạt.
Sau khi đã nắm được tất cả những vấn đề này thì việc tiếp theo của các bạn là bắt đầu xem chi tiết từng chủ đề trọng yếu của môn AFM và chuyển sang luyện đề luôn. Chúc các bạn sẽ đạt được kết quả thi như ý ngay lần đầu tiên.
Có thể bạn quan tâm: Nguyên tắc để học hiệu quả của kỳ thi AFM